A Real Academia Galega (RAG) acaba de lanzar a Guía de apelidos galegos, un buscador en liña que recolle máis de 6.000 apelidos, cubrindo aproximadamente o 95% da poboación galega. Esta ferramenta facilita a restitución das formas orixinais dos apelidos, proporcionando tanto a forma normativa como as variantes deturpadas coas súas correspondentes correccións.
Ademais, o buscador permite descargar un informe do Seminario de Onomástica da RAG que certifica a forma correcta dos apelidos alterados, o que pode ser útil para os trámites de restitución á forma orixinal galega.
https://academia.gal/apelidos/busca
Real Academia Galega
Un recurso clave para a normalización
A coordinadora da guía, Ana Boullón, salienta que «a reforma da Lei do Rexistro Civil de 1999 contempla que, cun trámite moi sinxelo, sexa posible a restitución dos apelidos galegos á súa forma xenuína, e consideramos que este recurso vai facilitar esta xestión».
Aínda que estímase que só un 16% dos apelidos galegos foron castelanizados, esta cifra inclúe algúns dos máis frecuentes, polo que a súa recuperación pode ter un gran impacto na visibilidade social da lingua.
Os apelidos, memoria e identidade
O presidente da RAG, Víctor F. Freixanes, subliña que «os apelidos son a crónica dun linaxe, marcas de identidade nas que recoñecemos a nosa propia estirpe, a memoria da familia ou do clan. Detrás deles latexan as pegadas do que somos».
Freixanes tamén agradeceu o labor do equipo redactor da guía, composto por Ana Boullón, o académico Gonzalo Navaza e os académicos correspondentes Antón Palacio e Luz Méndez, todos eles membros do Seminario de Onomástica da RAG.
Un proxecto que medra
Esta nova guía en liña amplía significativamente a publicada pola RAG en 2016, que incluía 1.500 apelidos. O recurso baséase no corpus do Dicionario de apelidos galegos, proxecto no que o mesmo equipo está a traballar e que ofrecerá etimoloxías, distribucións xeográficas de cada forma e documentación histórica.
Ademais, súmase á Guía de nomes galegos, presentada en 2022 tamén en formato de buscador en liña, reforzando así os recursos dispoñibles para a normalización lingüística.
RAG
Unha historia de deturpación e recuperación
A alteración dos apelidos galegos remóntase ao século XVI, cando comezou un proceso de castelanización que afectou tanto a súa pronuncia como a súa escritura. Este fenómeno débese á imposición do castelán na administración e no ensino, o que levou á adaptación dos apelidos galegos ás normas fonéticas e ortográficas do castelán.
Co lanzamento da Guía de apelidos galegos, a RAG dá un paso máis na recuperación do patrimonio lingüístico, facilitando que cada galego poida coñecer e reivindicar a forma auténtica do seu apelido.